Yangın Tatbikatı Nasıl Yapılır?
Yangın tatbikatı, Teorik ve Uygulamalı Yangın Eğitimi olarak yapılmalıdır. Yapılan tatbikatlarda eğitimi verecek kişiler konularında uzman olmalıdır. Kurum ve kuruluşlarda tüm çalışanları ve Acil Müdahale Ekiplerinde bulunan tüm personeli kapsamalıdır. Yangın tatbikatı senaryosu, tatbikatın yapıldığı alanlara özel olarak düzenlenmelidir.
Yangın Tatbikatlarının Amacı Nedir ?
Binaların Yangından Korunması Hakkındaki Yönetmelik kapsamında kurum ve kuruluşların tüm çalışanların, muhtemel yangın olaylarının önlenmesi için gerekli koruyucu önlemleri almak, yangın esnasında söndürme ve kurtarma tekniklerini uygulamak, mevcut personele yangın güvenliği konusunda bilgilendirmek, bilgilerini beceriye dönüştürmek, yangın anında kullanılacak koruyucu teçhizat ile söndürme malzeme ve cihazlarını tanıtmak, olası yangında yangın söndürme tekniklerini ve bina – tesis tahliye işlemlerini öğretmektir.
Yangın Tatbikatı Anında Nasıl Davranılmalıdır?
Yangın tatbikatı, herhangi bir yangın anında, yangının çıktığı binada ya da evde nasıl hareket edilmesi gerektiğine bir ön simülasyondur. Önceden yapılmış bir yangın tatbikatı, gerçek bir yangınla karşılaşmanız durumunda, hayatınızı korumak adına önemli bir tedbirdir. Peki Yangın tatbikatı nasıl yapılır? Şu şekilde sıralanabilir;
- Öncelikle sakin olmalısınız. Yangın alarmını duyduğunuzda panik yapmamanız gerekmektedir. Talimatı duyabilmeniz için sessiz kalmanız önemlidir. Yangın tatbikatının yalnızca başında değil, bitimine kadar sessizliğinizi ve sakinliğinizi korumalısınız.
- Alarma gerçek bir yangınmış gibi tepki vermelisiniz. Yangın alarmının sadece pratik amaçlı olduğunu düşünmek, tatbikatı amacından saptıracaktır. Doğru prosedürü uygulayabilmek için tatbikatı özenli bir şekilde uygulamalısınız, böylece bir yangın olduğunda sakinliğinizi koruyabilirsiniz.
- Tatbikat başladığında, o anda yaptığınız her işi bırakmalısınız. Herhangi bir belge imzalatmamalı veya telefon cevaplamamalısınız.
- Bulunduğunuz odadan en yakın çıkışa doğru gitmelisiniz. Odadan çıkmak için sıraya girmeli ve koşmamalısınız. Mümkünse, yangın tatbikatı yapılmadan önce tahliye esnasında binadan çıkabileceğiniz en yakın yangın çıkışı öğrenmenizde fayda vardır. Aşina ya dayabancı olduğunuz bir binadayken çıkış yolunuzu kontrol etmek çok daha hızlı ve pratik olmanızı sağlayacaktır.
- Bir odadaki son kişiyseniz, kapıyı arkanızdan kapatmalısınız. Ancak kilitlenmediğinden emin olmalısınız. Kapıyı kapatmanız, yangının yavaşlamasına yardımcı olur çünkü odaya giren oksijen miktarını azaltmış olursunuz. Ayrıca yangından kaynaklanan dumanınöteki odalara sızmasını da aynı şekilde engelleyebilirsiniz.
Tatbikat Raporu
Yangın tatbikatı sonrasında, tatbikatı yapan kurum veya işletme yönetimi, en çok 48 saat içerisinde yangın tatbikatını değerlendirmelidir. Değerlendirme esnasında, tatbikatta görev almış gözlemciler ve ekipler değerlendirmeye katkıda bulunmalıdır. Yönetim ve yardımcı ekiple yapılan değerlendirme sonuçları bir rapor haline getirilmelidir. Yangın tatbikat raporu aşağıda belirtilen konuları içermelidir;
- Tatbikat hedefi
- Tarih ve saat
- Tatbikat çeşidi ve yapısı
- Tatbikat planı ve senaryosu
- Tatbikatta görülen yanlışlar ve yetersizlikler
- Tatbikata katılan kişilerinyükümlülükleri
- Tatbikat zaman planlaması
- Tatbikat resimleri
- Yanlışlar ve yetersizlikler için hareket adımları
- Tatbikatın başarılı olma oranı
Yangın tatbikatı raporunun hazırlanmasının ardından, raporda tespit edilen eksiklikler dikkate alınarak, ekipman ihtiyaçları, acil durum ekipleri ve sayıları, toplanma noktaları, kurtarma ekipmanları, müdahale yöntemleri gibi konular yangın planına entegre edilerekyenilenmeli ve tatbikata dahil olan herkesle paylaşılmalıdır. Yangının vereceği hasar, işletmelerin mali olarak darbe almasına ve yok olmasına sebep olabilir. Daha da önemlisi hem birçok can kaybına hem de yaralanmalara yol açabilir. Bu gibi kayıplar vermemek adına yapılan yangın tatbikatları büyük önem taşımaktadır. Doğru bir şekilde planlanarak ve detaylandırılarak uygulanan yangın tatbikatı, gerçek bir yangın esnasında hasarı çok daha aza indirecek ve yangının hızlı bir şekilde kontrol altına alınmasında önemli bir rol oynamaktadır.
Yangin Tatbikatı Ne Sıklıkla Yapılır ?
Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik‘e göre işletmelerin Yangın Güvenliği Ekiplerinin oluşturularak bunlara yangın eğitimi ve uygulamalı yangın tatbikatlarının senede en az 1 kez yapılması zorunludur.
Yangın Tatbikatı Senaryosu
Yangın tatbikatı senaryosu, binanın yapımı sırasında planlanan ve faaliyet gösterdiği aşamada çıkabilecek tüm yangınlarda;
- Yapı içerisinde bulunan herkesin en az hasarla yapı dışına tahliye edilebilmelerini,
- Binanın yangını maddi olarak minimum zarar ile atlatabilmesini,
- Çevreye zarar verilmemesini,
- Binaya gelecek itfaiye ekibinin bina içinde kolay çalışmasını sağlayacak kanallar ve olanaklar yaratılması,
- Yangın sonrası binanın hızlı bir şekilde yeniden kullanılabilir hale gelmesini sağlayacak ayrıca insan müdahalesini gerektirmeyecek tüm sistemlerin ortak koordinasyon planıdır.
Senaryo planlaması; mimari yangın zonlaması, kaçış/tahliye yollarının planlanması, mekanik ve elektrik projelendirmesi, yangın algılama ve ihbar sistemi projelendirmesi, binanın işletme plan şemasının çıkartılması üzerine çıkarılan bir çalışmadır. Bir yangın tatbikatı sırasında dikkatli olunması gereken bazı önemli noktalar vardır. Öncelikle çalışanların ve acil durum ekiplerinin bilincini ve bilgisini geliştirmek için tatbikatın amacı belirlenmelidir. Belirlenen amaç doğrultusunda tatbikatın ne kadar sürmesi gerektiği, kişilerin davranışları, tahliye için çıkış rotalarının kullanışlılığı, alarm ve ihbar sistemlerinin kontrolü gibi unsurlar değerlendirilmeli ve iyileştirilmelidir. Bir tatbikat senaryosu hazırlanmalı ve senaryonun amaçlarına yönelik incelemeler yapılmalıdır. Tatbikat senaryosu gerçekçi ve detaylı olmalıdır. Gerçek bir yangın sırasında oluşabilecek karmaşa ve panik ortamı yaratılması, çok daha etkili bir tatbikata olanak tanır. Tatbikatlar, planlı veya plansız, maşa başı veya uygulamalı olarak farklı şekillerde yapılmaktadır. Bir yapı içerisinde yapılan ilk tatbikatların planlı bir şekilde yapılması, yapı içerisinde bulunan kişilerin sağlığı açısından daha sağlıklı bir seçim olacaktır. Plansız tatbikatların yapılması yapı içerisinde yangın anındaki eksikliklerin ve kişilerin bilincini değerlendirebilmek adına daha fazla bilgi verecektir.
Okulda ve İş Yerlerinde Yapılan Yangın Tatbikatları Nasıl Yapılmalıdır?
Bilindiği gibi itfaiye kurumunun tek görevi yangınlara müdahale etmek olduğu için doğal olarak sık sık yangın tatbikatları yapılır ve personelin bu konuda tam bilinç sahibi olmaları sağlanır. Bu sebeple itfaiye yangın tatbikatı haberleri ile sık sık karşılaşırız. Tabi ki bu kurumda yapılan tatbikatların tamamı profosyonel bir şekilde yapılır ve bu sayede hem ekipmanların hem de personelin son durumu yakından takip edilir. Ancak iş yerleri veya okullarda yapılan tatbikatlar çok daha önemlidir. Çünkü bu alanlarda bulunan kişiler genellikle yangın hakkında yeteri kadar bilgi sahibi olmadıkları için yaşanan panik veya yapılacak bilinçsiz işlemler çok daha ciddi sorunlara neden olabilir.
Bu sebeple iş yerlerinde yangın söndürme tatbikatı nasıl yapılmalıdır veya okulda yangın tatbikatı nasıl yapılır gibi konular hakkında bilgi edinmek veya teknik destek almak isteyen kişiler AYA OSGB hizmetlerinden faydalanabilirler. Bu tarz konular da profesyonel destek almak ilgili ortamların çok daha güvenli ve aynı zamanda emniyetli yerler olmalarını sağlayacaktır.
Tatbikatlar da genel kullanım alanlarının veya araç gereçlerin zarar görmemesi için çoğu zaman temsili alanlar veya araçlar kullanılır. Burada önemli olan konu tatbikat gözlemcilerinin deneyimli ve bilgili kişiler olmalarıdır. Çünkü alınacak notlar resmi raporlar haline getirilmeli ve daha sonra ilgili kurumlara teslim edilerek ilgili yerlerin yangın konusunda yeterli olup olmadığı belirtilmelidir.
Özellikle yangın tatbikatı siren sesi çok önemlidir. Çünkü insanlar bu sese çok aşina olmadıkları için ilk anda ne olduğunu anlayamadıklarında bir panik ortamı oluşacaktır. Aynı zamanda siren sesinin ortamın her yerinden net bir şekilde duyulması da çok önemlidir. Bu sebeple bu tarz kontroller sık sık yapılırsa yangın anında herkesin uyarılmaları sağlanabilir.
Kalabalık kitlelerin kullandıkları alanlarda düzenli olarak verilecek yangın tatbikatı eğitimi, yangın ekipmanlarının bakımlarının periyodik olarak yapılmaları, yangın söndürme tatbikatı ve benzeri etkinliklerin düzenli olarak yapılması çok önemlidir. Resmi kurumlar tarafından da yakından takip edilen bu etkinliklerde bir eksiklik görülmesi o kuruma yasal olarak bir cezai yaptırıma da neden olabilir. Bu sebeple işyerlerinde yangın tatbikatı yılda kaç kez yapılır veya benzeri konularda her zaman dikkatli olmak gerekir.
Yangın Eğitimleri Nelerdir?
Yangın eğitimi ve tatbikatı, birbirinden farklı pek çok konuyu kapsamaktadır. Bu aşamada yangın söndürme ekibinde olmak isteyenler veya yangın esnasında bilinç sahibi olmak isteyenler için düzenlenmiş farklı eğitimler bulunmaktadır. Bu eğitimler genel olarak şu şekildedir;
- Temel Yangın Eğitimi: Bu eğitimde amaç, kurum içinde çalışan kişilere yangın güvenliği bilgisi vermektir. Yangını önlemek için alınması geren tedbirler ve davranış şekillerini göstermek, yangın anında binadan çıkış için tahliye yöntemini öğretmektir. Tüm çalışanlar bu eğitime katılabilir. Bu eğitimi 2 saati uygulamalı olmak üzere toplamda 4 saat sürmektedir.
- İleri Yangın Eğitimi: Acil durum planlamasında görevli kurtarmada, söndürmede, koruma ekipmanlarıyla yangına müdahalede bulunacak kişinin yangının mantığını, yayılışını ve yangına sebep olan faktörleri öğretmek amaçlanmaktadır. Acil durum planlamasında bulunan tüm personel bu eğitime katılabilir. Bu eğitim 3 saati uygulama olmak üzere toplamda 8 saat sürmektedir.
- Özel Yangın Eğitimi: Sektörlere göre değişkenlik gösterebilecek yangın sebepleri üzerine özelleştirilmiş bir eğitimdir. Örneğin; endüstri sanayisinde çalışan kişilerin yanıcı madde taşıması ve depolaması sırasında bu tehlikeli maddelerle nasıl çalışmaları gerektikleri, sağlık üzerinde ne gibi etkiler yaratacağı, depolama ve taşıma kuralları gibi konular hakkında çalışanların bilgilendirilerek beceri kazanmaları amaçlanmaktadır. Bu eğitimlerin belirli bir süresi bulunmamaktadır. Eğitim verileceği firmanın çalışma alanına bağlı olarak değişkenlik göstermektedir.
Yangın Tatbikatı Eğitimi Neler Kapsar?
Yangın her zaman için tehlike olarak görülmesi ve üzerine dikkat edilmesi gereken bir konudur. Yalnızca gündelik hayat içerisinde evde, okulda ya da iş yerlerinde değil; ormanlarda, dağlarda yani doğada yangın çıkmaktadır. Bundan dolayı çokça vakit geçirdiğiniz ortamlarda yangın için gerekli önlemleri almış olmanız çok önemlidir. Yangın tüpü, acil çıkış kapıları, tahliye planı gibi unsurlar muhakkak hazırlanmış, kullanıma hazır ve bakımı yapılmış olmalıdır. Öte yandan gittiğiniz ormanlık alanlarda, piknik alanlarında, park ve bahçelerde yangın riskine karşı bilinçli olmak gerekmektedir. Örneğin; kuru çalıların ve yanıcı maddelerin bulunduğu bölgelerde ateş yakılmamalıdır. Piknik alanlarında yakılan ateşler, ihtiyaç bittiğinde mutlaka kontrollü bir şekilde söndürülmelidir.
Yangın Eğitimleri Dayanağı
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından 18.06.2013 tarih ve 28681 sayılı resmi gazetede yayınlanan İşyerlerinde Acil Durumlar Hakkındaki Yönetmeliğin, Çalışanların bilgilendirilmesi ve eğitimi başlıklı 15. Maddesinde;
“(1) Tüm çalışanlar acil durum planları ile arama, kurtarma ve tahliye, yangınla mücadele, ilkyardım konularında görevlendirilen kişiler hakkında bilgilendirilir.
(2) İşe yeni alınan çalışana, iş sağlığı ve güvenliği eğitimlerine ilave olarak acil durum planları ile ilgili bilgilendirme yapılır.
(3) Acil durum konularıyla ilgili özel olarak görevlendirilenler, yürütecekleri faaliyetler ile ilgili özel olarak eğitilir. 11 inci maddenin birinci fıkrası uyarınca görevlendirilen çalışanlara, eğitimlerin işyerinde iş güvenliği uzmanı veya işyeri hekimi tarafından verilmesi halinde, bu durum işveren ile eğitim verenlerce imzalanarak belgelendirilir.”
Bununla birlikte 19.12.2007 tarihinde 26735 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan Binaların Yangında Korunması Hakkında Yönetmelik işletmelerin Acil Durum Ekiplerinin oluşturularak bunlara eğitim ve uygulamalı tatbikatların senede en az 1 kez yapılacağını öngörmektedir.
Bu sayede kişilerin ve binanın eksiklikleri ön görülerek çeşitli iyileştirmeler yapılabilir. Daha sonrasında bu kişiler eğer gerçek bir yangınla karşılaşırlarsa çok daha bilinçli bireyler olacakları için, süreci daha doğru ve sakin bir şekilde ilerletebilirler. Yangın tatbikatı sırasında yalnızca binada çalışan kişiler yer almaz. Bununla beraber tatbikatı denetleyen bir acil yardım ekibi olmalıdır. Daha önce eğitim almış olan bu ekip sayesinde tatbikat sonrasında eksikler çok daha kolay bir şekilde saptanabilir.
Teorik Yangın Eğitimi Nedir ?
Mevcut personele yangın kültürünü, yangın çıkmaması için gerekli önlemlerin alınması ve olası yangın durumlarda yapılması gerekenler ve tahliye konusunda yardımcı olmak ve bu konuda mevcut personeli teorik olarak bilgilendirmek üzere düzenlenen eğitimlerdir.
Teorik Yangın Eğitimi Konuları;
- Yangın ve Yanma Kimyası
- Tehlikeli Maddeler
- Ev ve İşyerlerinde Yangın Risklerini Azaltma
- Yangın Söndürme Kaynakları
- Yangın Söndürme Güvenliği
Uygulamalı Yangın Eğitimi Nedir ?
Yangın tatbikatı eğitimi ile mevcut personele yangın kültürünü, yangın çıkmaması için gerekli önlemlerin alınması ve olası yangın durumlarda yapılması gerekenler ve tahliye konusunda yardımcı olmaktır. Ayrıca Olası bir yangın durumunda yangın tatbikatı nasıl yapılır sorusunun uygulama alanındaki cevabı bu eğitim konusu içerisindedir. Bina içerisindeki mevcut ekipmanla yangına en uygun şekilde müdahale etmek konusunda gerek teorik gerekse uygulamalı eğitimler dahildir.
Uygulamalı Yangın Eğitim Konuları
- Yangın ve Yanma Kimyası
- Tehlikeli Maddeler
- Yangının ilerlemesi ve büyüme safhası
- Yangın Riskleri ve Önlemler
- Yangın ve insan Sağlığı
- Yangın Söndürme Kaynakları
- Yangın Söndürme Güvenliği
- Temel tahliye Eğitimi
- Ekip Liderleri ve Görevleri
- Bina Analizi ve Tehlikeler
- Uygulama (Yangın Söndürme / Yangın Tatbikatı/ Mevcut Ekipmanın Kullanılması)
Yangın Söndürme Ekibi Eğitimi
Yangın tatbikatı eğitim konuları arasında yangın ekibi eğitimi de bulunmaktadır. Acil durum yönetim planı içeriğinde kurulan yangın söndürme ekiplerinin yangın ve acil durum anlarında efektif ve soğukkanlı bir şekilde mücadele etmeleri için düzenlenmiş bir eğitimdir. Bu eğitime en fazla 20 kişi katılabilmektedir ve Yangınla Mücadele ekibindeki herkes katılabilir. Yangın Söndürme Ekibi eğitimi almadan önce; Temel Yangın Eğitimi ve İleri Yangın Eğitimi almış olmanız gerekmektedir.
Bu eğitim, acil durum planında var olan yangın söndürme ekibindeki kişilere, vardiyalara bağlı olarak, acil durumlarda yangın söndürme ekibi içinde üstleneceği sorumlulukların anlatılması ve uygulanması şeklindedir. Aynı zamanda ekip olma ve ekip ruhunu koruma gibi kritik konuların geliştirilmesi de amaçlanmaktadır. Yangın Söndürme Ekibi eğitimi bitiminde, eğitimden yararlanmış çalışanların;
- Firma içinde çıkabilecek bir yangında, yangını söndürebilecek ve kontrol altına alabilecek faaliyette bulunması,
- İşletmede bulunan bütün yangın söndürme tüplerini kullanarak, yangın söndürebilecek becerilere sahip olması,
- Yangının yarattığı dumanlı ve sisli ortamlarda hareket kabiliyetlerini geliştirmeleri,
- Yangın ekibi içerisinde üzerine düşen görevi tam manasıyla anlayarak, yerine getirmesi
- İş yeri içinde bulunan odaların, bölmelerin tamamına hakim bir şekilde, bina içerisinde kazazede arama yöntemlerini öğrenmiş olmaları amaçlanmaktadır.
Doğru bir şekilde bilinçlenerek, tatbikatlar ve eğitimler sayesinde yangına karşı çok daha hazırlıklı olabilirsiniz.