Tahriş Edici Madde Nedir Önlemleri Nelerdir ?
Tahriş Edici Madde
Tahriş edici maddeler kimyasal yapılı ve cilt üzerinde bulunan mukoza ile direkt temas halinde bölgede lokal olarak eritem, eskar veya ödem oluşumuna sebep olan maddelerdir. Bu maddeler aşındırıcı sınıfına dahil edilmemek ile birlikte cilde zarar verme özellikleri ile tahriş edici maddeler olarak adlandırılmıştır.
İş sağlığı ve güvenliği kapsamında tahriş edici maddelerin de içinde bulunduğu, kimyasal maddelerle çalışmalarda sağlık ve güvenlik önlemleri hakkında bir yönetmelik yayınlanmıştır. Bu yönetmelik; iş yerinde bulundurulan ve işlemlerde kullanıma sunulan veya işlenen kimyasalların insana etkileri sonucunda mevcut veya ortaya çıkabilecek zararlara karşı çalışanları korumak, can güvenliklerini sağlamak ve güvenli çalışma ortamı oluşturmak için belirtilmiştir. İşçilerin sağlık ve güvenliğini sağlamak için kullanabilecekleri koruyucu ekipmanlar ve çalışma şartları ile işverenlerin işçilerine sağlaması gereken şartlar açıkça belirtilmiştir. Yönetmelik gereğince işveren gerekli koruyucu kıyafetleri ve kazalarda ilk müdahale için kullanılacak ekipmanları temin ederek; öncesi ve sonrası için gereken önlemleri almakla mükelleftir.
Tahriş Edici Maddeler Nelerdir?
Tahriş edici madde nedir? Canlı doku ile teması sonucu dokuda tahribata yol açan maddeler tahriş edici maddeler olarak adlandırılır. Tahriş edici maddeler ile temas durumunda, hızla müdahale ederek temas ettiği noktaya vereceği zararı en aza indirebilirsiniz. Tahriş edici madde örnekleri karşınıza sıvı ve gaz olarak çıkabilir. Bu maddelerden bazıları şunlardır;
-
Amonyak
-
Hidroklorik asit
-
Hidroflorik asit
-
NO2
-
SO2
‘“Endüstriyel alanda kullanılan tahriş edici maddeler nelerdir?’’ sorusuna ise patlayıcılar, bazı böcek ilaçları, nikel tuzları, kauçuk hızlandırıcıları ve zift gibi maddeler örnek verilebilir. Bu maddelerin sıvı halleri cilt ve göz teması ile zarar verebileceği gibi kendisinin ve gazlarının solunması halinde de solunum yollarında tahribat yaratabilir. Özellikle hidroflorik asit en tehlikeli tahriş edici maddelerden birisidir. Deri ile temas ettiği anda Florür iyonları dokulardaki kalsiyumla hızla reaksiyona girerek bölgeye ve etrafında ciddi zararlar verir. Ciltte yanıklara neden olurken, olaydan hemen sonra görünür bir yara ya da acı hissetmezsiniz. Ancak bir süre sonra ortaya doku kaybı ortaya çıkmaya başlar.
Dökülme, kırılma sıçrama gibi durumlarda kimyasal maddeler gözlere de sıçrayabilir. Bu durumlar için çalışma alanlarında bulunan göz duşları büyük önem taşır. Sıklıkla olmasa da tahriş edici maddeler ile gerçekleşen kazalardan bir tanesi de kimyasal maddeyi yutma olarak karşınıza çıkar. Daha yaygın olan kaza soluma ile meydana gelenlerdir. Bu kazalarda kimi zaman solunum yollarında hiçbir belirti vermeyen tahrişler oluşabileceği gibi kimi zaman da hissedilen irritasyonlar oluşabilir. Bazı maddelerin gazlarının solunması halinde ise, boğulma hissi ile karşılaşabilirsiniz. Görüldüğü gibi bu maddeler, yalnızca vücut uzuvları üzerinde değil solunum organları üzerinde de tahriş oluşturabilirler. Çalışma sırasında dikkatli ve bilinçli olmak, koruyucu ekipmanlar kullanmak korunma ve sağlığınız için önemlidir. Ayrıca bu maddeler ile çalışırken meydana gelebilecek kazalara karşı çalışma ortamında bulundurulan ek malzemeler iş güvenliği için büyük önem arz eder. Yönetmeliklerde belirtilmiş olan göz duşları ve çeker ocak gibi çalışma ortamını iyileştiren ve kaza halinde ilk müdahalenin yapılmasına imkan sağlayan cihaz ve malzemeler sayesinde iş güvenliği kapsamında daha güvenli çalışma ortamları oluşturulur.
Tahriş Edici Madde ile Çalışırken Alınması Gereken Tedbirler
Tahriş edici maddelere maruz kalınması halinde alınabilecek önlemleri ve çalışma sırasında alınabilecek önlemleri bilmek iş güvenliği açısından büyük önem arz eder. Bu tip kimyasallarla çalışırken kişisel koruyucu ekipman ve donanımların kullanılması ciddi önem taşıyan iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerinden bir tanesidir. Önemli ekipmanlar;
-
Güvenlik gözlüğü
-
Koruyucu maske
-
Önü kapalı halde kullanılan laboratuvar önlüğü
-
Uzun pantolon
-
Deliksiz ayakkabı
-
Koruyucu eldiven
olarak karşınıza çıkar. Bu ekipmanları kullanmak, tahriş edici maddelerin etkilerinden büyük oranda korumayı sağlar. Koruyucu ekipmanlar ve uzun kıyafetler sayesinde her türlü kırılma, dökülme ve sıçrama durumunda azami düzeyde koruma sağlanır. Tahriş edici maddeler ile temas halinde de ilk müdahale sağlık açısından önemlidir. Tahriş edici maddeye maruz kalınması halinde temas eden bölge bol soğuk su ile yıkanmalı ve ardından kesinlikle doktora başvurulmalıdır.
Madde göz ile temas ettiyse;
-
Göz duşları ile 15-20 dakika boyunca gözler yıkanmalıdır.
-
Kesinlikle ovuşturma yapılmamalı.
-
Yıkamanın ardından doktora başvurulmalıdır.
Tahriş edici maddelerle çalışılırken sıçrama riskleri sebebiyle kesinlikle kontakt lens kullanılmamalıdır. Tahriş edici maddelerin solunması durumunda ortaya çıkacak etki, vücut sıvılarındaki çözünürlüğe bağlı olarak ortaya çıkar. Eğer gaz yüksek çözünürlüğe sahip ise burun ve boğaz bölgelerinde tahrişe neden olur. Eğer az çözünen bir gaz ise burun ve akciğer derinliklerine nüfuz edebilir fakat buna rağmen boğaz tahrişi hissedilmeyebilir. Bu gazlarda herhangi bir etki görülmez. Yalnız karsinojenik gazlar olan adlandırılan gazlar boğulma hissiyatına sebep olabilir. Bu durumların önüne geçmek için iyi havalandırılmış ortamlarda çalışmalı ve eğer aktif gaz çıkışı da varsa çeker ocak altında çalışmalısınız. Gaza maruz kaldığınızı düşünüyorsanız ilk müdahale olarak, maruziyet kaynağından uzaklaşarak temiz hava almalısınız. Çalışma esnasında nadiren meydana gelebilecek kazalardan bir diğeri de tahriş edici maddenin yutulması olarak karşınıza çıkar. Bunun önüne geçilebilmesi adına alınabilecek önlemlerden ilki ve en kolayı; çalışma alanında yiyecek, içecek ve gıda maddelerinin bulundurulmamasıdır. Laboratuvarda çalışma esnasında buharlaşan kimyasallar gıda maddeleri tarafından absorbe edilir ve emilir. Bu gıdalar daha sonra tüketildiğinde ise tahriş edici madde ağız yoluyla alınmış olur. Kimyasal maddeler kullanılırken kesinlikle üzerlerinde tahriş edici madde işareti de bulunduran bilgilendirme etiketleri ile etiketlenmelidir ve özel şişelerde muhafaza edilmelidir. Ayrıca kesinlikle ağız ile pipetleme işlemi yapılmamalı. Bu işlemler için puar ve pipetleme cihazlarının kullanımı tercih edilmelidir.