Avrupa Birliği'nde İş Sağlığı ve Güvenliği
Avrupa Birliği'nde İş Sağlığı ve Güvenliği
Avrupa Birliği’nde sanayi devrimi, işin sürdürülebilirliği, iş gücünün korunması gibi konularda iş sağlığı ve güvenliği önemli bir farkındalık haline gelmiştir. Çalışanların sağlığının ve işyeri güvenliğinin korunmasına bağlı olarak bazı yasal düzenlemeler getirilmiş, çeşitli araçlar geliştirilmiştir. Özellikle Avrupa Birliği iş sağlığı ve güvenliği kapsamında işyerinin özellikleri, çalışma koşulları ve yapılmakta olan faaliyetlerle beraber çalışanların özellikleri, kullanılan araçlar, yöntemler büyük bir farklılık yaratmıştır. İş sağlığı ve güvenliğinin dikkate alınarak faaliyetlerin sürdürülüyor olması, mevzuatın önemli bir nitelik kazanmasına yardımcı olmuştur.
Her bir işyerinin kendine özgü farkındalıklarının olması, bunları kendi içerisinde değerlendirmesi gerektiği temeline bağlı kalınmıştır. Bu kapsamında iş kazalarının ve meslek hastalıklarının oluşmasına yol açacak faktörlerin önleneceği, iyileşmenin sağlanacağı bir yaklaşım geliştirilmiştir. Avrupa Birliği kapsamında bu yaklaşım “önleyici yaklaşım” olarak isimlendirilmiştir. İş sağlığı ve güvenliği, ekonomik faktörlerden biri olmasının yanında ilerleyen süreçlerde insan haklarından biri olarak da kabul görmüştür. Çoğu Avrupa Birliği ülkesinde de İSG mevzuatlarına, yönetmeliklere geçiş yaşanmıştır.
İş sağlığı ve güvenliği kapsamında ilerleyen süreçlerde “kendi kendini yönetme” modeli uygulanmıştır. Bu sayede İSG koruması kişiler açısından bir sorumluluk halini almıştır. Önleyici yaklaşım şekli kapsamında da önleme, risk, tehlike gibi durumlarla ilgili eğitimler, görüşler gibi pek çok faktör düzenlemeler içerisindeki yerini almıştır. Kişinin kendi kendisini yönetme gerekliliğine bir cevap olarak da yönetim modelleri, standartlar ve mevzuatlar geliştirilmiştir.
Avrupa Birliği İş Sağlığı ve Güvenliği Politikaları
Geçmiş yüzyıl içerisinde Avrupa Birliği’nin çalışma koşullarında yapılabileceklere bağlı olarak bazı değişimlere gidilmiştir. Çalışma koşullarının iyileştirilmesi yönünde önemli adımların atıldığını söylemek de mümkündür. 1970 yıllarında başlayan yasal düzenlemeleri geliştirme programları günümüze kadar ilerlemiştir. Şimdilerde çalışma koşullarının iyileştirilmesi temel hedefler içerisindeki yerini almıştır. Avrupa Birliğinde iş sağlığı ve güvenliği kapsamında çalışma koşulları, çalışma ortamı ve organizasyonlar dikkatle değerlendirilmektedir. Özellikle mesleki eğitimler, mesleki beceriler ve istihdam edilebilirlik gibi kavramlar özel olarak işlenmektedir. Bu sayede iş ve yaşam dengesinin kesintisiz olarak devamlılığı sağlanmaktadır.
Avrupa Birliğinde İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemi
AB ülkelerinin birçoğunda, iş sağlığı ve güvenliği yani İSG mevzuatına geçiş, 1980 yıllarında hayata geçirilmiştir. Bu mevzuatlarda kural koymak değil, kendi kendini yönetme modeli kullanılmaya devam edilmiştir. İşverenlerin kendi iş sağlığı ve güvenliğini koruma altına alabilmesi, sorumluluk bilincinin gelişmesi önemli bir noktaya ulaştırılmıştır. Ayrıca bu sorumlulukların nasıl yüklenileceği ile ilgili çok fazla açıklamaya rastlamak mümkün değildir. Talimatlar çok daha azdır. Kendi kendini yönetme gerekliliği kapsamında birbirinden çok daha farklı sistematik bir model üzerinden ilerlenmiştir. Yapılan bu gelişmelerle beraber AB ve Türkiye’de iş sağlığı ve güvenliği çalışmaları ilerlemeye devam etmiştir. Bu gelişmelerin ilerlemelerinde sistemin benimsenmesine bağlı sistemler zorunluluk halini almıştır.
AB iş sağlığı ve güvenliği direktifleri, çalışanların iş yerinde güvende olmaları ve sağlıklarının iyileştirilmesine yönelik teşvik edici önlemleri bir araya getirmektedir. Avrupa Birliği Çerçeve Direktifi, bu konuda öne çıkan en önemli yasama girişimlerinden biri olarak tanımlanmaktadır. 1989 yılında çıkarılan bu direktifle birlikte İSG yönetimindeki tüm kuruluşlar için geçerliliği olan ilkelere yer verilmiştir. AB direktiflerine göre İş sağlığı ve güvenliğinin temelinde, çalışanların güvenliğinin ve sağlık durumunun iyileştirilmesi temel alınmaktadır. Avrupa Birliği konsey direktifi iş sağlığı ve güvenliği kapsamında bütün AB ülkelerinde yürürlüktedir.
Avrupa Birliği İSG Alanındaki Güncel Konular
İş sağlığı ve güvenliği kapsamında pek çok çalışma gerçekleştirilmiştir. Yapılan istatistiki çalışmalar, bilimsel araştırmalar, izlemeler etkin bir araç olmanın temelinde yer almaktadır. Ayrıca güncel konular ve güncel konuların geliştirilmesi, önemli seçenekler olarak yorumlanmaktadır. Yapılan çalışmalarla beraber odaklanılan güncel konu başlıklar, psikososyal riskleri de barındırmaktadır. Sağlığın yalnızca fiziksel sağlığı değil de zihinsel sağlığı da etkilediği anlaşılmaktadır. Bu yüzden de iş sağlığı ve güvenliği kapsamında işverenin sağlık ve güvenliği korumakla yükümlü olması büyük bir sorun olarak yorumlanmaktadır. İş sağlığı ve güvenliği Avrupa Birliği projeleri kapsamında stres yönetimi, iş yaşam dengesinin korunması ve değişen çalışma modelleri detaylıca incelenmektedir. Hatta bu sayede var olan bu psikososyal risklerin en aza indirilmesini sağlayacak bir temel oluşturulması hedeflenmektedir.
Bilimsel faaliyetlerin, teknolojik gelişmelerin arasında yerini alan bazı çalışmalar dikkatleri üzerine çekmektedir. Nanoteknoloji kullanılarak sürdürülen çalışmalar, nanopartiküllerin sağlık üzerindeki etkileri, nanoparçacıklarla yapılan işlerde kullanılan risk değerlendirmeleri gibi pek çok noktaya odaklanılmaktadır. Avrupa’da iş güvenliği uzmanlığı kapsamında güncel olan çalışmalardan bir diğeri de kas iskelet sistemi hastalıkları üzerindedir.
Bilindiği üzere iş sahasında oluşan bu hastalıklar, kişinin yaşam kalitesini önemli ölçüde etkilemektedir. İş gücü kaybının oluşmasına neden olmaktadır. Bu yüzden de gelişmeye devam eden güncel konu başlıklarından biri olarak görülmektedir. Avrupa Birliği demografik yapısında iş gücü eğilimi İSG yönetiminin mümkün olmasını sağlamaktadır. Özellikle bu alanda ilgili araştırmaların yapıldığı ve ulusal stratejilerin kullanıldığı görülmektedir. Var olan bu yeni risklerle beraber kişiler üzerindeki etkisi kesilmeyen eski riskler de dikkate alınmaya devam etmektedir. Avrupa Birliği kapsamında çalışanların maruz kaldıkları tüm riskler incelenmektedir. Bunlar içerisinde zaman yönetimi, sağlık risklerini önleyici uygulamalar, önleyici metotlar, psikososyal risk unsurları, yaşlılar gibi farklı pençelerden çeşitli incelemeler yapılmaya devam edilmektedir.