Yanıklarda İlk Yardım Uygulamaları
Yanıklarda İlk Yardım Uygulamaları Nelerdir?
Yanık; güneş, elektrik, kimyasal madde, aşırı derecede ısı ve radyasyon gibi unsurlarla temasa maruz kalma sonucunda vücutta ve ciltte oluşan hasarların hepsidir. Yanıkların derinliğine ve şiddetine göre dereceleri mevcuttur. Bu dereceler, yanığın oluşmasına sebep olan etkenlerin cilt yüzeyine ne kadar nüfuz ettiği ile ilgilidir. Ayrıca etkenin çeşidine göre uygulanacak tedavi şekli değişir.
Yanık, derecesine göre belirlenen ve vücut üzerinde hasar bırakma ihtimali olan bir durumdur. Kişiler üzerinde sarsıcı etkide acı ve duygusal travma gibi ciddi durumlara yol açabilir. Farklı nedenlerden meydana gelme durumları söz konusudur. Ancak mümkün olan yanığa en kısa sürede müdahale etmektir. Önemli olan durumlardan biri, yanıklarda ilk yardım uygulamasıdır. İlk yardımın başarılı olması, hayati tehlikenin azaldığını ve ciltteki hasarın az olacağını gösterir.
Yanıklarda İlk Yardım Uygulamaları
Yanıklar, her insanın hayatında karşılaşabileceği tehlikeli bir durumdur. Bu tehlikeli durumlar, insanların vücudunda ciddi sorunlara ve büyük travmalara yol açar. Yanık gibi önemli bir durumda yanlış uygulamaların yapılması, yanıkla beraber başka sağlık problemlerine de neden olur. Ayrıca durumun daha da ağırlaşmasına sebep olarak vücuttaki zararı artırabilir.
Yanık oluşan bölgeye diş macunu ve yoğurt gibi ürünlerin sürülmesi hatta buz uygulaması acıyı dindirmek için akla gelen ilk yöntemlerden bazılarıdır. Yanlış olan uygulamalar sonucunda yanık bölgelerinin daha da kötüleştiği görülür. Bu yüzden belirtilen yöntemler, uzmanlara göre yanlış olduğu için uygulanmaması gerekir.
Vakalar söz konusu olduğunda uzmanlara göre ilk yardımda yanıklar için yapılacak olan şeylerden biri, yanık olan bölgenin musluk suyu ile yıkanmasıdır. Yanık bölgesindeki ağrı geçene kadar yanığın yıkanması oldukça önemlidir. 10-15 dakika kadar musluk suyunun altında bu yapılan ilk müdahalenin amacı, yanan bölgeyi soğutmaktır. Bu uygulama sayesinde hem acı ve sızının dinmesi sağlanır hem yanığın derinlere inmesi engellenir.
Yanık bölgelerinde su kabarcıklarının olması durumunda bu kabarcıkların patlatılmaması gerektiği uzmanlar tarafından vurgulanır. Kabarcıkların patlamaması derinin sorunsuz bir şekilde iyileşmesi konusunda önemli bir unsurdur.
Yanıklar için ilk yardım uygulamaları şu şekilde sıralanabilir:
-
Yanık oluşan bölge yanmaya devam ediyorsa kişinin panik yapması önlenerek koşması engellenir.
-
Yanığa maruz kalan hasta ya da kişilerin üzerinin battaniye veya örtü ile kapatılarak örtülmesi sağlanır.
-
Hastanın yaşam belirtileri değerlendirilir ve belirlenir.
-
Yanığın solunumu etkileme durumu incelenir.
-
Yanmış olan bölgedeki giysiler, deriye değdirilmeden ve derileri kaldırmadan çıkarılır.
-
Yanığın olduğu bölgenin temiz ve nemli bir bez ile örtülmesi gerekir.
-
Önlemlerin alınması ve ilk müdahalenin yapılmasının ardından tıbbi yardım çağırılır.
Yanık Çeşitlerine Göre İlk Yardım ve Yanıkların Dereceleri
Yanıkların belli çeşitleri mevcuttur. Çeşitlerine göre tedavi yöntemleri de farklıdır. Bu çeşitler şu aşağıdaki gibidir:
Kimyasal Yanık
-
Öncelikle bu yanık türünde yapılması gereken yanığın olduğu bölgedeki kıyafetlerin çıkarılmasıdır.
-
Kıyafetlerde yer alan kimyasal maddenin deriye temas etmemesi gerektiği için bu adım önemlidir.
-
Sonrasında yanığın oluştuğu bölge tazyiksiz bol suda 20-25 dakika yıkanır.
-
Yanık temizlendikten sonra önce yanığın olduğu bölge ardından kişinin tüm vücudu temiz bir battaniyeye sarılır.
-
Kimyasal yanıklarda ilk yardım için son olarak 112 aranır ve tıbbi yardım talep edilir.
Isı Yanıkları
-
Kişide yanma devam ediyorsa kişinin panik olması engellenir, ani davranışların önüne geçilir.
-
Yaralının ıslak battaniye ile sarılarak yuvarlanması gerekir, böylece yanma durdurulur.
-
Yanığın görüldüğü kişinin solunumu ve hava yolu kontrol edilir.
-
Yanan bölge, çok büyük değilse 15-20 dakika kadar soğuk su ile yıkanır.
-
Ödem oluşma durumuna göre saat, bileklik ve yüzük gibi aksesuarların çıkarılması gerekir.
-
Yanan bölgedeki kıyafetler dikkatli bir şekilde çıkarılır.
-
Yanık bölgesinde kabarcık olması durumunda su toplayan kabarcıklar patlatılmamalıdır.
-
Yanığın üzerine bir şey sürülmemelidir ve bandaj yapılmamalıdır. Sadece temiz ve nemli bir bezle örtülmesi gerekir.
-
Büyük ya da küçük yanıklarda ilk yardım yapıldıktan sonra 112 aranır ve tıbbi yardım talep edilir.
Elektrik Yanıkları
-
Bu yanık türünde öncelikle sakinlik ve soğukkanlı olmak önemlidir.
-
Yaralanmış olan kişiye dokunmadan önce elektrik akımının kesilmesi gerekir çünkü ilk yardımı yapacak olan kişinin teması olacağından önemlidir.
-
Elektrik akımı kesilecek gibi değilse yalıtkan bir madde yardımı ile yaralının elektrikle olan teması önlenir.
-
Sonrasında solunum yolu açıklığı kontrol edilir.
-
Yaralı kişinin kımıldatılmaması gerekir ve hasar gördüğü kısım örtülür.
-
Yaralının bilincinin açık olması durumunda bile 112 aranır ve tıbbi yardım talep edilir.
Yanıkların çeşitleri olduğu kadar hafif ya da ağır olmalarına göre dereceleri vardır. Bu derecelerin uzmanlar tarafından belirlenmesi gerekir. Belirlenen yanıklara göre uygun tedaviler uygulanır. Derecelerine göre yanıklar şu şekildedir:
-
Derece Yanık
-
Yaralıların sadece cildinin dış tabakasını etkileyen yanık derecesidir. Bu gibi durumlarda hafif yanıklarda ilk yardım uygulaması yapılır.
-
Genellikle yanığın olduğu bölgede ağrı ve kızarıklık görülür.
-
Yanığın oluştuğu bölgede hafif derecede şişliklerin görülmesi mümkündür.
-
Bu yanıkların iyileşmesi genel itibariyle ortalama 48 saat şeklindedir.
-
Derece Yanık
-
Bu yanık derecesinde dış tabaka ile derinin orta tabakası da etkilenir.
-
Yanığın oluştuğu bölgede şişme ve kızarma gibi durumlarla birlikte leke oluşması da görülür.
-
1. derece yanık ile mukayese edilecek olursa en belirgin fark bu yanıklarda içi su dolu kabarcıkların oluşmasıdır. Ayrıca bu yanıklarda ağrılar çok daha şiddetli boyuttadır.
-
Bu tip yanıklarda yara izi oluşma ihtimali vardır.
-
Derece Yanık
-
Bu yanık çeşidi cildin altındaki yağ tabakasına kadar ulaşıldığı durumlardır. Yani bu tip yanıklarda yaralı kişinin derisinin tüm tabakaları etkilenir.
-
Yanığın oluştuğu bölgede kas, sinir ve damarlar da etkilenir. Bundan dolayı hissizlik ve uyuşma görülür.
-
Yanığın oluştuğu alanda önce beyaz ve kuru bir yara mevcuttur sonrasında ise siyah renge bürünür.
-
Bu tip yanıklarda ilk yardım uygulamaları sonrasında acil tıbbi müdahaleye ihtiyaç vardır.
-
Derece Yanık
-
Bu tür yanıklarda etki artık kemik ve eklemlere kadar ulaşır. Bu yüzden de yanık görülen kişinin zaman kaybetmeden bir sağlık kuruluşuna ulaştırılması gerekir.