Portör Muayenesi Nedir? Nasıl Yapılır?
Portör muayenesi genel olarak insanların bulaşıcı bir hastalık taşıyıp taşımadıklarını anlayabilmek için yapılan kapsamlı bir muayenedir. Bu işlemde birden çok test yapılır ve sonuçların çıkması zaman alabilir. Özellikle ilaç ve gıda sektöründe çalışacak olan kişilerden genellikle en çok istenen testlerden biridir. Bu sebeple bu alanda faaliyet gösteren kuruluşlar AYA OSGB uzmanlarından bu konu hakkında destek alarak mevzuat hakkında ki tüm bilgilere ulaşabilirler. Portör kelimesinin karşılığı taşıyıcı ve dağıtıcı demektir. Yani bir kişinin portör olması o kişinin bulaşıcı bir hastalık taşıdığı anlamına gelir. İşin ilginç yanı ise portör olan kişiler taşıdıkları virüslerden zarar görmeyebilirken bu virüsü bulaştırdıkları kişilerde ciddi sağlık sorunları görülebilir.
Bu sebeple insanların belirli zaman aralıkları ile gerekli kontrolleri yaptırmaları, portör nedir sorusunun yanıtını bilmeleri ve aynı zamanda portör muayenesi yapılan sağlık kurumlarından yardım almaları gerekir. Daha önce bu testi yaptırmamış birçok kişi olmasından dolayı ilk defa yaptıracak kişilerin mutlaka uzman önerileri ile hareket etmeleri gerekir.
Portör Raporu Nedir ve Neden Önemlidir?
Portör olmak için rapor alınmalı mı veya buna benzer soruların yanıtları yazının devamında verilmiştir. Portör muayenesi birçok farklı testten oluşan bir işlemdir. Bu testlerin içinde burun, boğaz, bağırsak veya dışkı kültürü testleri yer alır. Her test ayrı ayrı yapılır ve ayrı değerlendirilir. Daha sonra ortaya çıkan sonuçlar bir araya getirilerek ortak bir değerlendirme yapılır. Bu testlerin yanında daha detaylı bir rapor için mutlaka akciğer taraması da yapılabilir.
Özellikle kalabalık ve hastalık bulaştırma olanağı olan yerlerde çalışacak kişiler için genellikle bu testlerin yapılması istenir. Örneğin bulaşıcı hastalığı olan bir kişi sadece çevresinde ki iş arkadaşlarına değil aynı zamanda ürettiği ürünü kullanacak kişilere de hastalık bulaştırabilir. Bu sebeple yapılan bu testin ne kadar önemli olduğu bu şekilde düşünüldüğü zaman daha kolay anlaşılabilir.
Yapılan bu testlerin bir defa yapılması yeterli olmayacağından dolayı belirli aralıklar ile yenilenmelerinde fayda vardır. Geniş içerikli bir muayene olan portör muayenesinde şu işlemler yapılır;
- Gaita kültürü (salmonella ve shigella açısından).
- Dışkının detaylı incelenmesi (helmint, giardia lambia kistleri, entamoeba ve histolytica kistleri açısından).
- Akciğer grafisi (verem açısından).
- Boğaz ve burun kültürü (staphylococcus aureus açısından).
İşverenler bu raporların ne kadar sürede bir yenileceğini belirleyerek çalışanlarından gerekli talepler de bulunabilirler. Bu raporların mutlaka tam donanımlı hastanelerde ve uzman kişiler eşliğinde yapılmalıdır. İşlemleri yaptıracak olan kişilerin öncelikle portör testi hangi bölümde yapılır veya bu testin sonuçları ne kadar zaman içinde çıkar veya bu sonuçlar ne kadar geçerlidir gibi sorulara yanıt almaları gerekir.
Portör Muayenesi Nasıl Yapılır?
İş hayatı yüzyıllara yaklaşan bir süredir pek çok insana tek bir kapalı alanda saatlerce vakit geçirtmiştir. Özellikle iş güvenliği kavramının gelişmediği yıllarda, havalandırma şartlarının kötü olduğu ortamlarda kalabalıkların birbirine hastalık bulaştırma riski epey yüksekti. Günümüzde, gelişmiş altyapısal hizmetler ve teknoloji sayesinde artık havalandırma mekanizması sorunu pek yaşanmaz. Öte yandan zamanla zihinlere kazınan, iş güvenliği ve sağlığı konusunun içselleştirilmesi gibi zihinsel ilerlemeler ile bulaşıcı hastalıkların etkisi bir hayli azaldı. Bu olumlu gelişmelerin yaşanmasında etkili olan faktörlerden biri düzenli aralıklar ile gerçekleştirilen birtakım tetkikler ve muayenelerdir. Bunların arasında en bilinenini ve yaygını portör muayenisi olarak adlandırılır.
Portör Muayenesi
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, gıda endüstrisi çalışanları için portör muayenesini zorunlu hale getirmiştir. Portör muayeneleri, gıda ile ilgilenen çalışanların gıda yoluyla bulaşabilecek hastalıkları taşıyıp taşımadıklarını belirlemek için yapılan laboratuvar muayeneleri olarak tanımlanabilir. Bu belirli muayeneler, bir kişinin enfekte olup olmadığını teyit edemese de, yakın geçmişte enfekte olup olmadığını belirlemekte işe yararlar. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı açısından gıda endüstrisi çalışanları için portör muayenesi periyodu kesinlikle bir zorunluluktur. Portör testleri, gıda endüstrisinde hastalığın görülme sıklığını izlemek için kullanılır. Bu testler neticesinde pandeminin ve bulaşıcı hastalıkların zararları ölçülebilir. Portör muayenesi yönetmelik çerçevesinde çizilen kurallar Sağlık Bakanlığı tarafından belirlenir. Portör muayenesi veya portör testi, Sağlık Bakanlığı'nın sağlık gözetim yasası kapsamında gerçekleştirilen bir dizi sağlık muayenesinden oluşur. Gıda sektörü çalışanları için portör muayeneleri elzemdir. Portör testleri bir adet testten değil, her biri farklı bir incelemeyi içeren birkaç testten oluşmaktadır. Sağlık Bakanlığı, portör muayenesi olmak için çalışanları pek çok farklı teste tabi tutmaktadır. Peki, portör muayenesi kimlere zorunlu? Portör testleri, özellikle gıda sektöründe çalışan kişiler için zorunlu testlerdir. Sağlık Bakanlığı yemek ve yemek hizmeti alanında çalışan herkesin bu testleri yaptırmasını şart koşmaktadır.
Portör Muayenesi Nerede Yapılır?
- Resmi sağlık kuruluşları
- Devlet hastaneleri
- Özel sağlık kurum ve kuruluşları
- Eğitim ve araştırma hastaneleri
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın yetkili kılınan kuruluşlarında portör muayenesi yapılır. Portör muayenesinden iki saat evvel yemek yemeye ara verilir. Bu muayene esnasında yaptırılan tetkiklerin sonuçları ortalama olarak üç gün içerisinde açıklanır.
Portör Muayenesi Kim Tarafından ve Kaç Günde Bir Yapılır?
Portör raporu almak isteyen kişiler bunun için çalışıyorlarsa 3 ayda bir iş yeri hekimlerinden veya iş yerinden hekim yoksa devlete bağlı doktorlardan yardım alabilirler. Kişilere her seferinde aynı testler ve kontroller uygulanır. Alınan sonuçlar ise kayıt altına alınarak belirli dönemlerde değerlendirilip gerek olduğu takdirde o kişilere gerekli bilgiler verilir. Yapılan testlerin her biri farklı olduğu için doğal olarak farklı bölümlerde ve farklı kişiler tarafından yapılabilir. Ancak sonuçlar mutlaka ortak değerlendirilir ve o kişilerin dosyalarında depolanır.
Bir kişinin portör olduğunu kanıtlamak için mutlaka portör muayenesi yapılmalıdır. Yapılan testlerden sonra ortaya çıkan sonuçlara göre hareket edilir ve o kişilerin ilgili sektörlerde veya ilgili bölümlerde çalışmaya uygun olup olmadıkları yeniden değerlendirilir. Alınan raporların ne kadar geçerli olduğuna raporu talep eden iş yerleri veya işverenler karar verebilir. Ancak bu süre genel olarak 3 aydır. Bazı iş yerlerinde bu süre 1 yıla kadar çıkabilir. Çalışanlarından portör testi talep edilen iş kolları arasında şunlar ön plana çıkmaktadır
- Gıda sektörü
- İlaç sektörü
- Kreş ve yuva hizmetleri
Bu raporu almak isteyen ancak daha önce bu konu hakkında hiçbir bilgisi olmayan kişilerin yapacakları araştırmalarda dikkat etmeleri gereken birçok önemli konu vardır. Özellikle portör raporu nedir ne amaçla alınır ve nerelerden alınabilir gibi sorulara yanıt alınmalıdır. Aynı zamanda işverenler de mutlaka bu konuda duyarlı olmalı ve faaliyet gösterdikleri sektörlerde bu raporun gerekip gerekmediği hakkında bilgi sahibi olmalıdırlar. En çokta gıda, ilaç veya kreş hizmetleri gibi alanlarda hizmet gösteren bir işletme sahipleri dikkatli olmalıdırlar. Çünkü bu alanlarda portör muayenesi yasal bir zorunluluktur ve kişilerin raporlarını 3 ayda bir mutlaka yenilemeleri gerekir.
Yetki sağlık kurumlarından alınacak olan portör testi için randevu almak gerekebilir. Aynı zamanda hekimlerden bilgi alınarak hangi test için hangi şartların karşılanması gerektiği (aç olmak, tok olmak, ilaç kullanmamak vb…) öğrenilmeli ve eğer işlemler ücretli yapılıyorsa portör testi fiyatı hakkında da bilgiler alınarak gerekli tüm belgeler ile randevu tarihinde işlemlerin yapılacağı yerde olmak gerekir.
Portör Muayenesi İçeriği
Portör muayeneleri genelde iş yeri hekimleri tarafından gerçekleştirilen işlemlerdir. Ancak bütün iş yerlerinde iş hekimi bulunmaz. Portör muayenesi sağlık ocağında yapılır mı sorusu bu bağlamda anlamlı bir sorudur. İş yeri hekimi bulunmayan çalışanlar bu testi Sağlık Bakanlığı’nın yetkili kıldığı bütün kurum ve kuruluşlarda kolaylıkla yaptırabilirler. Portör testi, kişinin gıdaya bulaşabilecek bakterileri taşıyıp taşımadığını belirler. Prosedür, potansiyel olarak zararlı bakterilerin kanıtı için çalışanın burnunu ve boğazını temizlemeyi içerir. Prosedür ilk olarak 1897'de Boston Şehir Hastanesi'nde (şimdi Massachusetts Genel Hastanesi olarak bilinir) çalışanları muayene eden Boston doktoru Lawrence J. Porter tarafından geliştirilmiştir. Portör muayenesi ile hedeflenen durum, bulaşıcı hastalıkların aktif bir hale gelmeden henüz taşıyıcı üzerinde iken tespit edilmesidir. Bu amaca ulaşmak için bilhassa gıda sektörü çalışanları iş başı yapmadan birtakım testlere tabii tutulur. Portör muayenesi tetkikleri neticesinde bulaşıcı hastalıklar başkalarına geçme fırsatı yakalamadan tespit edilmiş olur. Portör muayenesi içeriği bütün bir bedeni ele alan, kapsamlı bir araştırma biçimidir. Olası bulaşıcı hastalığın izleri, vücut sisteminin tamamında özenle aranır. Bu özen, detaylı bir araştırma gerektirir. Portör muayenesi hangi bölümde yapılır şeklinde sorular, işe başlayacak olanların aklından geçer. Böylesine detaylı, neredeyse bedenin her noktasının tarandığı testler, tek bir bölümde gerçekleştirilemeyecek kadar sayıca çok ve kapsam olarak da detaylılardır. Bu bağlamda, portör muayenesi devlet hastanesi olanaklarının tümünün kullanılması ile gerçekleştirilir. Dışkı analizinden boğazdaki bakterilerin incelenmesine kadar, kelimenin tam anlamıyla baştan aşağıya bir muayene sürecini içerir. Portör muayene süresi bu açıdan bakıldığında uzun sürebilir. Bu yüzden portör muayenesi olmaya giderken hazırlıklı olmakta fayda vardır. Detaylı süreci ve baştan aşağı tüm bedenin taranması gereken portör muayenesi bu yönü ile heyet raporlarını andırır. Hastanenin neredeyse bütün bölümleri görülmek zorunda olduğundan sürecin bir gün içerisinde bitmesi pek mümkün olmaz. Gıda sektörü çalışanları, market mağaza çalışanları ve otellerin yeme-içme bölümünde çalışanlar portör muayenesi olmak zorundalardır. Toplum sağlığı bakımından, bulaşıcı bir hastalığın en olmaması gereken yer mutfaklardır. Hele bu mutfaklar topluma açık genel yerler ise, bulaşıcı hastalık anlamında kaynağın başı niteliğindelerdir. Portör muayenesinin kimlere zorunlu olacağı konusu çalışanların çoğunlukla üretimini yaptıkları şeyin veya hizmetini sundukları şeyin, insan bedeni ile temas içeren nitelikler taşıması ile alakalıdır.
Portör Tetkikleri
Burun kültürü; burundaki mikroorganizmaların varlığı ve üreyip üremediklerini araştırır
Boğaz kültürü; enfeksiyon varlığını, boğazlarda ve bademcikte arar
Gaita kültürü; alt sindirim sistemi enfeksiyonu araştırması kapsamında dışkı kültürünü araştırır
Bu tetkiklerin tamamının bir araya gelmesi ile portör taraması yapılmış olur. Böylece, çalışanlarda gıda yoluyla bulaşan bir enfeksiyon olup olmadığının tespiti sağlanmış olur. Portör muayenesi kaç ayda bir yapılır sorusunun cevabı; portör muayenesi, yıl içerisinde birkaç sefer tekrarlanan bir testtir. Üç ayda bir yapılması şartı söz konusudur. Yetkili kişiler ve kurumlar, portör muayenesi yapabilirler.
Portör Muayenisi ve İş Güvenliği
Yemek yapılan yerler dışında çoğu kapalı alanda ve diğer gıda işletmelerinde gıda kaynaklı patojenlerin müşterilere bulaşma riski vardır. Bu durum, gıda güvenliği meselesinde başat bir meseledir. Gıda ile ilgili çalışanların yanı sıra pansiyon ve otel gibi konaklama sektöründe çalışanların da portör muayenesi olması tavsiye edilir. Kapalı alanlarda çalışanların, sağlığını değerlendirmek için en iyi bilinen tekniklerden biri Porter Muayenesidir. Bu teknik, gıda çalışanları için kanunlar ve yönetmelikler tarafından zorunlu kılınmıştır.
Portör muayenesi nedir? Gıda etrafında çalışmanın tehlikelerinden biri, gıda yoluyla bulaşabilecek hastalıklara yakalanma riskidir. Bu risklerin giderilmesi noktasında devreye giren mekanizmalardan biri portör muayenesidir.
İş güvenliği alanında ortaya çıkan olumlu gelişmelerden biri de portör tetkikleridir. Portör muayenesi birçok farklı testi içeren bir muayene türüdür. Bu testler burun, boğaz, bağırsak ve dışkı kültürü testlerini içerir. Portör muayenesi örneği işverenlerin gıda ile ilgili çalışanların gıda yoluyla bulaşabilecek hastalıkları taşıyıp taşımadığını belirlemelerine yardımcı olabilir. Gıda etrafında çalışmanın tehlikelerinden biri, gıda yoluyla bulaşabilecek hastalıklara yakalanma riskidir. İş güvenliği alanında ortaya çıkan olumlu gelişmelerden biri de iş hekimliğinin giderek yaygınlaşmasıdır.
Portör muayenesi, iş güvenliği anlamında son yılların en önemli gelişmelerinden birdir. Bu anlamda kapalı alanda çalışanların portör muayenesi zorunlu mu şeklinde düşünmeleri doğaldır. Herhangi bir gıda enfeksiyonu riskini azaltmak için, gıda ile ilgili çalışanları çok çeşitli hastalıklar açısından taramak önemlidir. Bunu yapmanın yollarından biri de portör görevlisi muayenesi kullanmaktır. Portör görevlisi muayenesi, birçok farklı testten oluşan bir muayene türüdür.
Portör Muayenesi Sonuçları
Portör muayenesi, kapsamlı bir tıbbi muayenedir. Tam bir fiziksel muayene ve tıbbi geçmişinizin gözden geçirilmesini içerir. Bir hasta, bir doktor tarafından, Sağlık Sigortası Kurumu tarafından onaylı kurumlarda tetkiklerden geçirilir Portör muayenesi sonuçları ortalama üç gün içinde açıklanır. Test yaptıracak kişi, hastaneden randevu alır ve teşhis için muayene edilir. Daha sonra doktor bir muayene raporu hazırlar. Rapor Türkçe olarak yazılır ve laboratuvar testleri, röntgen, EKG, USG vb. dahil olmak üzere klinik muayene sırasında yapılan tüm önemli tetkikleri içerir.
Porter muayenesinin yapıldığı üç tür hastane vardır.
- Portör muayenesi kamu hastanelerinde,
- Özel hastanelerde
- Eğitim ve araştırma hastanelerinde yapılır.
Porter muayenesi, bir pratisyen hekim tarafından ciddi bir hastalığın semptomlarını tespit etmeyi amaçlayan bir fizik muayenedir. 'Portör muayenesi' terimi, tıp alanında, karın ve lenf düğümlerinin durum analizini içeren bir fizik muayeneyi tanımlamak için sıklıkla kullanılır.