İSG’de Toz Maskesi Nasıl Seçilir?
İSG’de Toz Maskesi Nasıl Seçilir?
İş sağlığı ve güvenliği Tozlu mücadele yönetmeliğinde tozlu ortamlarda nasıl çalışılacağına dair kurallar belirtilmiştir. Koşullar ne olursa olsun can güvenliği ve sağlığı her zaman ön planda olmalıdır. Bu kapsamda Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının özellikle bu alanda çıkardığı yönetmelikle çalışanların tozun kötü etkilerinden korunmasını sağlamıştır. Bununla birlikte yasalar ve kuralların konulmasından sonra en önemli adım yetkili kişilerin doğru şekilde kanunları uygulamasıdır.
Hayatın her alanında var olan toz ve duman kişileri olumsuz etkiler. Öksürük, baş dönmesi, mide bulantısı gibi birçok farklı etkilere sebep olur. Çalışılan ortamda bulunan tozların yaratacağı riskleri en aza indirgemek için iş sağlığı ve güvendiği şarttır. AYA OSGB birimi hem toz ile mücadele hem diğer sektörel iş sağlığı konularında hizmet vermektedir. Ağır sanayi, demir- çelik sektörü, kimyasal üretim tekstil gibi büyük iş kollarında oluşan toz parçacıkların yaydığı tehlike ve riskler belirlenip bu yönde adımlar atılmalıdır. En önemli koruyucu ekipmanlarının başında gelen toz maskesi tozlu ortamlara uygun olarak seçilmelidir.
Toz Maskesi Özellikleri Nelerdir?
Tanım olarak herhangi bir cismin kırılması, bölünmesi veya ezilmesi sonucu oluşan küçük parçacıklara toz denir. Belirli bir boyutu olup havada kalabilen veya zaman içinde tabana çöken tozlar çalışanlar için risk içerir. Bir süre fazla toza maruz kalınmasıyla iş kazaları ya da hastalıklar meydana gelmektedir. Bu tehlikeleri ortadan kaldırmak veyahut minimize etmenin en etkili yolu toz maskesi kullanmaktır. Pandemiden bu yana sıklıkla gördüğümüz maskelerin dışında farklı türlerde toz maskesi çeşitleri piyasada mevcuttur. Koruyucu olması için bir toz maskesinin bazı özellikleri olmalıdır. Bunlar;
- Toz maskesi sadece ağzı ve burnu değil yanak, kulak ve gözlere kadar yüz bölümünü kapatacak biçimde olanları kullanılmalı
- Elyaf ve tekstil ürünü olan maskelerin pamuklu, terletmeyen olanlar tercih edilmeli
- Çalışılan sektöre göre toz maskesi özel olarak seçilmeli
- Maske içine toz, duman ve benzeri partikülleri almayacak şekilde dizayn edilenleri alınmalı
- Özellikle cam, tuğla, kireç ve taş ocağı gibi yoğun ve tehlikeli tozların olduğu ortamları yerlerde tek kullanımlık veya benzeri maskeler kullanılmamalıdır.
Avrupa ve Amerika da dahil birçok toz maskesi standardı mevcuttur. Bu standartlar ülkelere göre değişiklik göstermekle birlikte temel amaç işçiyi zararlı etkilerden korumaktır. Yaygın olarak ağız ve burundan giren tozlar bir süre sonra havada kalıp akciğerlere iner. Daha sonra ise başka hastalıkların oluşmasına sebep olur. Toz maskesi sıradan bir koruyucunun ötesinde hayat kurtarıcı ekipmanlar içinde yer alır.
Toz Maskesi Çeşitleri Nelerdir?
Yaşanan salgın döneminde herkesin kullanmak zorunda olduğu maskeler aslında bazı iş sahaları için elzem bir ürün niteliği taşır. Birçok sektörde gerekli önlemler alınmadığı takdirde toz ve çeşitli küçük partiküller insan hayatını tehlikeye atacak boyutlara ulaşabilir. İş sağlığı ve güvenliği toz yönetmeliğinde belirlenen kuralların başında bazı sektörlerde çalışan işçiler için koruyucu toz maskesi kullanma zorunluluğu vardır. Elbette toz maskesi seçimi hakkında bazı öncüller vardır. Yönetmelik, İSG uzmanın görüşü ve fabrikanın yaptığı iş bunların en başında gelir. Bu açıdan toz maskesi çeşitlerinin bazıları aşağıda ifade edilmiştir.
- FFP1: daha çok mekanik çalışma ortamları için kimyasal ve zehirli olmayan tozlardan koruma sağlar. Bu alanlarda bulunan toz çeşidi uzun süre maruz kalındığında solunumu tahriş eder.
- FFP2: toz maskesi ise havada bulunan küçük sıvı parçacıkları ve fibrojenik toz türlerine karşı korur. Mekanik yerlerin aksine duman ve katı tozların bulunduğu bu çalışma alanlarında solumun yolunu etkilemesi hızlıdır.
- FFP3: Diğer maskelere oranla en üst seviyede koruma sağlayan bu tip maske grubu zehirli duman, toz ve aerosollere karşı etkili korumayı sağladığı bilinmektedir.
Avrupa standartlarında üretilen maskelerin kodu EN 149 ve CE işaretleri ile belirtilmiştir. Bununla birlikte N95 olarak bilinen maske çeşidi Amerikan menşeli olup FFP3 maske ile benzer özelliklere sahiptir. Gerek yerli gerekse ithal ekipman olsun iş güvenliğinde en önemli konu kişinin sağlığı ve güvenliği dir.
Doğru Toz Maskesi Kullanılmadığında Yaşanacak Sorunlar
Üretim olduğu çoğu yerde sağlığa zararlı bazı maddeler ortaya çıkar. Toz, duman ve atık kimyasallar bunlardan akla ilk gelenlerdir. Gerekli önlemler alınmadığında çalışan kişiler için tozlar ilerde farklı hastalıklara yol açabilirler. Genelde tozlar toksik, radyoaktif ve patlayıcı tozlar olarak üçe ayrılır. Her çeşit toz için ayrı ve sağlam bir maske kullanılması şarttır. Ağız ve burundan giren zararlı tozlar ileriki safhalarda kansere sebep olabilir.
Doğru toz maskesi kullanılmaması sonucu pnömokonyoz meslek hastalığı sıkça görülmektedir. Bunların yanında mukoza kuruluğu, boğaz yolunda enfeksiyon, yüz ve vücutta tahriş de yaşanılan diğer sorunlar olarak sayılabilir. Toz maskesi çalışma esnasında asla çıkarılmamalıdır. Herhangi bir durumda iş güvenliği uzmanına danışılarak yeniden değerlendirilmelidir. Kimyasal tozların olduğu yerlerde havalandırma çok önemlidir. İşçiler belli bir saatin üzerinde aynı bant üzerinde kalmamalı veya molalı çalışmalıdırlar.
Diğer yandan bütün önlemleri almak risk ve tehlikeleri sıfıra indirmez. Vardiya amiri, sorumlu ve İSG uzmanı sık sık denetim yapmalıdır. İşçilere talimatlar okutulup iş güvenliği için toz maskesinin önemi anlatılmalıdır. Maskelerin belli bir kullanım ömrü vardır. İşlevini yitirmiş veya kullanılmaz hale gelen ürünler atılıp yenileri değiştirilmelidir. Tozlara maruz kalma süresi arttıkça bakteri oluşumu da artar. Bu yüzden toz maskesini düzenli olarak kullanmak gerekiyor.